تاج محل ، بنایی با داستان عاشقانه

با شنیدن نام هندوستان اولین چیزی که به ذهن می آید بنای تاج محل و شکوه و عظمت آن است . این نگین درخشان هند معروف ترین بنا با معماری هندی و اسلامی در دنیاست . گردشگران زیادی به قصد دیدن تاج محل به سرزمین هزار رنگ هند سفر میکنند . اما معماری و عظمت تاج محل تنها عامل شهرت آن نیست . داستان عاشقانه و علت ساخت آن در محبوبیت و شهرت این بنا بسیار موثر است . در واقع تاج محل به دستور شاه جهان، پادشاه گورکانی و به یاد  همسر ایرانی او، یعنی ممتاز محل با نام ایرانی «ارجمند ‏بانو» ساخته شد. به همین دلیل این بنا نماد عشق و دلدادگی در دنیاست . ما در این مطلب به معرفی تاج محل ، بنایی با داستان عاشقانه خواهیم پرداخت .

تاج محل کجاست ؟

تاج محل در ۲۰۰ کیلومتری دهلی نو و در ساحل جنوبی رود پانوما واقع در شهر آگرا قرار گرفته است . این بنا که در واقع آرامگاه شاه جهان پادشاه گورکانی و همسرش ارجمند بانو بیگم است در مرکز باغی وسیع در فاصله ی سال های ۱۶۳۲ تا ۱۶۴۷ ساخته شده .

تاج محل از عجایب هفت گانه جهان به شمار میرود که سالانه گردشگران و تاریخ دوستان زیادی را به این منطقه در هند جذب میکند .

داستان عاشقانه تاج محل

داستان عاشقانه ای که در پس این عمارت باشکوه هست از این قرار است .

شاه جهان پنجمین پادشاه از سلسله گورکانی هند در ۱۵ سالگی عاشق و دلداده دختری ایرانی به نام ارجمند بانو بیگم میشود . ارجمند بانو بیگم در آن زمان ۱۴ ساله بود و ۵ سال برای نرم شدن قلبش توسط شاه جهان زمان سپری شد .بالاخره بعد از گذشت این ۵ سال ارجمند بانو به همسری شاه جهان در آمد . عمر زندگی عاشقانه این دو دلداده ۱۸ سال و ثمره این عشق ۱۴ فرزند بود  .

بعد از اینکه ارجمند بانو با شاه جهان ازدواج کرد ممتاز محل لقب گرفت و عشق پادشاه به این بانوی ایرانی تا به آنجا بود که ارجمندبانو  ملکه اعظم گورکانی شد و شاه او را در همه سفر هایش همراه خود میبرد . این عشق پرشور درپی تولد آخرین فزرندشان یعنی فاطمه بیگم به پایان رسید و ممتاز محل در حین زایمان از دنیا رفت .

دستور ساخت تاج محل به یاد عشقی ازدست رفته

پس از آن شاه دلباخته بسیار اندوهگین و شوریده حال شد . غم او تمامی نداشت تا بالاخره تصمیم گرفت این درد هجران و دوری را تبدیل به میراثی جاودانه کند . بنابراین  دستور ساخت تاج محل را به عنوان یادبودی از همسر محبوبش صادر کرد و سال ۱۶۳۲ ساخت این بنای باشکوه آغاز شد .

البته عده ای از تاریخ نویسان میگویند شاه جهان این بنا را به وصیت خود ارجمند بیگم یا همان ممتاز محل و درخواست او از شاه  در هنگام مرگش ساخته .به هر صورت کار تاج محل پس از ۲۰ سال یعنی در سال ۱۶۵۳ با صرف هزینه ای هنگفت به اتمام رسید .

تاج محل نشان از عشقی جاودان و افسانه ای ایست که رنج فراق عاشق را در تار و پودش به نمایش میگذارد . علت شهرت و محبوبیت آن در معماری خاص و زیبایش نیست بلکه در داستانی غم انگیز است که عامل ایجاد آن شده .

این بنا که طرح اولبه آن بر مزار همسر پادشاه ساخته شد ابتدا ممتاز محل نام داشت و به مرور زمان به نام فارسی تاج محل تغییر کرد . بعد از ۳۵ سال شاه جهان که از امپراطوری گورکانی خلع شده و در حبس بود درگذشت و در کنار همسرش در تاج محل به خاک سپرده شد .

ذکر شده که این شاه عاشق که در سال های آخر عمرش از پنجره کوچک زندان به تاج محل چشم دوخته و با عشق از دست رفته اش راز و نیاز میکرد . همه این ها باعث شده تاج محل که مهم ترین جاذبه و به نوعی نماد هند محسوب میشود تنها یک آرامگاه نباشد بلکه مظهری از وفاداری و عشقی جاودان به شمار رود .

معماری تاج محل

شاه جهان بر ای طراحی تاج محل از زبر دست ترین نقاشان، معماران، سنگ‌تراشان و صنعتگران هند و ایران دعوت کرد تا درساخت  این بنا همکاری کنند . خود شاه هم در طراحی آن مشارکت هایی میکرد و به معماران مشورت میداد . سر معمار این اثر باشکوه شخصی ایرانی تبار به نام احمد لاهور بود.

اما برخی متون تاریخی قدیمی‌تر فردی دیگر به نام «استاد عیسی شیرازی نقشه‌نویس» ملقب به «عیسی خان» را به‌عنوان طراح و معمار اصلی عمارت تاج محل اعلام میکنند که او هم ایرانی است .

سبک معماری تاج محل الهام گرفته از معماری ایرانی-اسلامی هندی است و ردی از معماری دوره صفویه را میتوان در آن مشاهده کرد .

از طرفی اوج معماری مغول و آغاز سبکی نو در معماری اسلامی – گورکانی به حساب می آید .

تاج محل مکعبی شکل است و اولین بنایی است که در آن از مرمر سفید به جای مرمر قرمز که در معماری گورکانی هند مرسوم بود استفاده شده . بر سرستون های این عمارت آیاتی از قران به خط خوش حکاکی شده و تناسبی متقارن و منظم در آن وجود دارد .

مقبره تاج محل

اوج هنر معماری تاج محل را در آرامگاه ممتاز محل میتوان مشاهده کرد این قسمت از مجموعه مانند نگینی بر آن جای گرفته که در تمام قسمت های آن سنگ های قیمتی تزئینی به چشم میخورد .

مقبره ممتاز محل در مرکز مجموعه است که گنبدی مرمری دارد ارتفاع این گنبد ۳۵ متر است و زیباترین ویژگی معماری تاج محل به حساب می آید. در گوشه های این گنبد چهار چتر گنبدی شکل کوچک تر ساخته شده و گلدسته های لبه دیوار همگی باعث شده تا گنبد اصلی بلند تر و برجسته تر به نظر بیاید . مناره ها نیز از سنگ مرمر ساخته شده و هرکدام ۴۰ متر ارتفاع دارند .

بخش های مختلف تاج محل

همان طور که گفته شد تاج محل مجموعه ای وسیع با ۱۷ هکتار مساحت است که از بخش های مختلفی تشکیل شده . این بنا متقارن ترین سازه ی دنیا و از بلند ترین بناهای هند به شمار میرود  .

ورودی تاج محل

دروازه ورودی به دروازه روضه معروف است که با نقش و نگار هایی زیبا تزیین شده است . این درب که ۳۰ متر ارتفاع دارد در واقع نصف ارتفاع ساختمان اصلی است و در حاشیه آن آیاتی از قران بر سنگ سیاه حکاکی شده .

باغ

باغ مجموعه که از زیباترین و دیدنی ترین بخش های آن است از الگوی چهار باغ ایرانی الهام گرفته شده و دارای چهار بخش بوده که با مسیرهای باریک به ۱۶ باغچه تقسیم می‌شود. در مرکزباغ، حوضی بزرگ وجود دارد که به «حوض کوثر» معروف است و نمازگزاران برای وضو از آن استفاده می‌کنند. تصویر انعکاس بنای تاج محل در آب این حوض از زیباترین تصاویری است که میتوانید در این مجموعه ببینید .

مقبره

اصلی ترین بخش مجموعه مقبره آن  است که در انتهای باغ قرار دارد . گنبد این مقبره چنان که گفتیم اوج شکوه معماری تاج محل را به نمایش میگذارد . این گنبد که به دلیل طراحی خاصش گنبد پیازی لقب گرفته یک میله طلاکاری شده در قسمت فوقانی آن قرار دارد که از عناصر تزیینی هندی ایرانی ساخته شده .البته این میله طلایی بعدها با میله‌ای برنزی و طلاکاری شده، جایگزین شد.

مسجد

مسجد در سمت چپ بنا و به رنگ قرمز طراحی شده است . در قسمت های داخلی و خارجی آن آیات قران خوشنویسی شده و برای حفظ تقارن مجموعه ساختمانی مشابه ان در طرف دیگر بنا ساخته شده که مهمان خانه یا نقاره خانه نام دارد . این مسجد میتواند میزبان ۵۷۰ نماز گزار و مسلمان برای اقامه نماز باشد .

موزه

ساختمان کوچکی  در بخش غربی باغ ها وجود دارد که موزه تاج نامیده شده .در این ساختمان مجموعه‌ای از ظروف، سکه‌ها و طلاها در کنار نقاشی‌های معماری تاج محل و همچنین نقاشی‌های ارزشمند مینیاتور مغولی چون پرتره‌های عاجی شاه جهان و ممتاز محل نگهداری می‌شود.

افسانه هایی در مورد تاج محل

خیلی ها معتقدند که تاج محل یک بنای جادویی است که اسرار زیادی در دل خود دارد .

توهم ادراک

یکی از اتفاق هایی که در بازدی از تاج محل برای ذهن بیننده رخ میدهد توهم ادراک است . به این صورت که وقتی از دروازه ورودی مقبره را نگاه کنید، به نظر بسیار بزرگ و عظیم  می‌آید. اما هرچه به آن نزدیک‌تر می‌شوید، کوچک‌تر خواهد شد. یا مثلا مناره های اطراف مقبره به نظر صاف و مستقیم می آید درحالی که درواقع صاف نیستند و اندکی انحنا دارند .

چند رنگی تاج محل

تاج محل در هر ساعت از روز رنگی متفاوت دارد که این تغییر رنگ در اثر موقعیت خورشید و تابش آفتاب و وجود سنگ های قیمتی در ساخت آن رخ میدهد . در زمان طلوع و غروب این عمارت بسیار دیدنی و رویایی به نظر میرسد .

اتاق هایی با درهای بسته

در زیر تاج محل اتاق هایی وجود دارد که به دستور شاه در های آن بسته است . عده ای میگویند چون ساخت  این اتاق ها تمام نشده درها بسته است اما برخی معتقدند این مکان در اصل معبدی بودایی بوده ودر این اتاق‌ها، مجسمه‌های بودایی وجود دارند.

سرانجام مخوف معماران تاج محل

برخی تاریخ نگاران نوشته اند که بعد از اتمام کار تاج محل همه ی معماران آن به قتل رسیدند تا دیگر نتوانند بنایی به شکوه و عظمت تاج محل خلق کنند .البته برای این گمانه زنی هیچ مدرک موثقی ثبت نشده است .

بهترین زمان برای بازدید از تاج محل

نیمه دم سال یعنی از اواسط مهر تا اواسط فروردین زمان مناسب تری برای سفر به هند و شهر آگرا برای بازدید از تاج محل است .  چراکه آب و هوا در این محدوده زمانی در بهترین و معتدل ترین حالت خود است که میتواند تجربه ی بازدید از تاج محل را برایتان به یاد ماندنی تر کند .

تاج محل در سال ۲۰۰۷ به عنوان عجایب هفتگانه نو و یکی از برجسته ترین آثار جهان معرفی شد . ۶۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا این اثر را به عنوان بنایی خاص با معماری منحصر به فرد اعلام کردند که نماد عشق و وفاداری است و بنا بر این آرا میراث جهانی تاج محل را به عنوان عجایب هفتگانه برگزید.

داستان احساسی و علت شکل گیری آن در این آرا بسیار موثر بوده به همین جهت ما عنوان این نوشته را تاج محل ، بنایی با داستان عاشقانه انتخاب کردیم.

در بلیط اینجا بیشتر بخوانید :

تور هند و همه چیز در مورد سفر به هند